ZAGADNIENIA !

Jeśli coś jest nielogicznie zapisane to wybaczcie - pisałem to skrótowo i możliwie jak najszybciej Smile

myślę że Komuś, w czymś pomoże Smile

1. Zarys sytuacji poprzedzającej obrady Okrągłego Stołu; przebieg i efekty
2. Wybory 04.06.1989
3. Powstanie rządu Mazowieckiego
4. Plan Balcerowicza
5. Wybory prezydenckie (1990, 1995, 2000, 2005)
6. Wybory parlamentarne w 1991 i kształtowanie się sceny politycznej.
7. Premierzy niepodległej RP
8. Powrót do władzy postkomunistów
9. AW "S" i reformy rządu Buzka
10. Polska w UE
11. Polska w NATO
12. Jesien Ludów w Europie, rozpad obozu sowieckiego
13. Polska w XXI w.

1.

- 1985 Gorbaczow => „odwilż”
- pogarszanie nastrojów społecznych;
- IV. 1988 strajki (Bydgoszcz, Kraków, Stalowa Wola)
- pacyfikacja Huty Lenina
- sierpniowe strajki w kopalniach, portach => negocjacje Kiszczak – Wałęsa 31.08.1988
-działalność OPZZ (krytyka reform rządu)
- „zmęczenie materiału” (PZPR)
- 1988 – powstaje rząd Rakowskiego (liberalizacja, obrót obcymi walutami);
- 16/17 styczeń 1989 – faktyczna zgoda na legalizację Solidarności;
- styczeń / luty – fala strajków (260); 100 tys. Ludzi;

- 6.02.1989 – początek, URM Pałacu Namiestnikowskiego w W-wie.
- 5.04.1989 – koniec.
- trzy zespoły robocze: gosp. I polityki społecznej, reform politycznych, pluralizmu związkowego;
- 452 ludzi;
- lista krajowa – ludzie koalicji. (PZPR, SD, ZSL);
- wolne wybory do senatu – marzec 1989; 100 senatorów;
- 65:35 (299:161)(nie jak proponował Ciosek w 1988 60:40); 65 dla PZPR, ZSL, SD, PAX, Polskiego Związku Katol- Społecznego i Unii Chrześcijańsko – Społecznej;
- prezydent – na 6 lat przez Zgromadzenie Narodowe;
- 7 kwietnia 1989 – przyjęcie zmian ustrojowych przez Sejm Prl + „Prawo o stowarzyszeniach”
- 17 kwietnia 1989 – legalizacji NSZZ „S”
- aktywizacja radykalizmu młodzieży ( manifestacje: Kraków, Gdańsk).

2. Wybory 04.06.1989 , 18 czerwca

- frekwencja 62% , 2-ga tura – 25%
- 425 – wybór normalny (108 okręgów, 2-5 mandatów)
- 35 – lista krajowa;
- wybory do Senatu – 49 okręgów (47x2, 2x3 – K-Ce, W-wa)
- rozwój Komitetów Obywatelskich na terenie Kraju (decyzje centralnego KO w sprawie obsady miejsc);
- Kościół po stronie KO (mimo dwóch ustaw Sejmu PRL z maja 1989);
- kampania KO – dynamiczna, plakaty z wizerunkiem Wałęsy, mit spójnej i solidarnej „drużyny Wałęsy”, zebrania przedwyborcze, „ściągi dla głosujących”, słaby dostęp do środków masowego przekazu (cenzura), 08.05.1989 – GW,Michnik,
- KPN, Grupa Robotnicza Komisji Krajowej, UPR, Ruch Wolnych Demokratów – inne partie kandydujące;
- kampania PZPR- sztywna, według starego utartego schematu, nudne odczyty z kartek (odstępstwo np. Kwachu), kandydaci wybierani decentralnie (=> rozłam w obozie, kłótnia wewnętrzna), lansowanie poszczególnych kandydatów a nie PZPR jako całości.
- 1 tura wyniki: 160/161 wolnych miejsc dla KO, 92/100 miejsc w Senacie dla KO.
- ostatecznie – 161/161 KO, 99/100 w Senacie KO

3. Powstanie rządu Mazowieckiego

- Wałęsa przystaje na propozycję utworzenia rządu w koalicji z ZSL oraz SD;
- Rozmowy Kaczyńskich z przedstawicielami przyszłego koalicjanta;
- próba przekonania ZSL i SD o niepoprawności decyzji przez Kiszczaka;
- 16.08 – oficjalna zgoda ZSL na przystąpienie do koalicji;
- przedstawienie kandydatury Mazowieckiego na premiera;
- 17.08 oficjalne zawiązanie koalicji OKP ZSL SD;
- 18.08 kandydatura Mazowieckiego zaakceptowana przez Jaruzelskiego;
- 24.08 wystapienie Mazowieckiego w sejmie oraz głosowanie nad powierzeniem mu funkcji premiera;
- (samodzielne)formowanie rządu napotyka na problemy (roszczenia PZPR, które w ostateczności prowadzą do przejęcia trzech resortów: MSZ, MSW oraz MON, kłótnia nt. obsadzenia funkcji ministra rolnictwa OKP - ZSL);
- pojawienie się iskry zapalnej konfliktu między Mazowieckim a Wałęsą (nadmierna samodzielność premiera oraz odsunięcie Solidarności od decydowania o składzie rządu);
- 12 ministrów wybranych raczej przypadkowo (Balcerowicz dopiero w ostateczności);
- zmniejszenie się liczby protestów
- flegmatyczny tryb pracy, nieudolna polityka informacyjna, brak całościowej wizji reform;
- rozpoczęcie procesu wiązania Polski z zachodem ( wniosek o przyjęcie do Rady Europy – 02.1990).

4. Plan Balcerowicza

- krajobraz – rząd Rakowskiego wprowadza indeksację płac oraz urynkawia ceny żywności => hiperinflacja, podwyższenie deficyty budżetowego do 4,9 bln starych złotych; brak mechanizmów rynkowych, praktyki monopolistyczne, wadliwa struktura zatrudnienia, ogromne zadłużenie zagraniczne, niska wydajność pracy.
- pierwsze działania przezwyciężenia – 1989 – szybkie zwiększenie stopy procentowej w bankach ( ograniczenie rozmiarów strat, na które narażały kredyty);
- rezygnacja z dotacji do cen mięsa, chleba, itd;
- podniesienie cen alkoholu, opłat celnych oraz opodatkowanie kantorów wymiany walut;
- nie ustalanie cen minimalnych skupu płodów rolnych -> konflikt rządu ze środowiskiem wiejskim;
- trzy podstawowe założenia programu: reforma finansów państwowych i odzyskanie równowagi budżetowej, wprowadzenie mechanizmów rynkowych, zmiana struktury własnościowej gospodarki;
- realizacja pierwszego celu – zniesienie automatycznej indeksacji płac i gwałtowne zahamowanie ich wzrostu, ograniczenie kredytów preferencyjnych i mechanizmu finansowania deficytu kredytem NBP, redukcja dotacji oraz zniesienie ulg podatkowych, wzrost cen (węgiel, en. Elektr, gaz, paliwo, bilety);
- realizacja drugiego celu – uwolnienie większości cen, urealnienie oprocentowania kredytów, wprowadzenie wewnętrznej wymienialności złotówki, dekoncentracja gospodarki, zorganizowanie rynku papierów wartościowych, reforma systemu ubezpieczeń społecznych i sfery budżetowej;
- realizacja trzeciego celu – szeroka prywatyzacja, wyodrębnienie mienia komunalnego, zniesienie ograniczeń w obrocie ziemią, budynkami i mieszkaniami;
- wsparcie wprowadzenia reformy – Międzynarodowy Fundusz Walut, Bank Światowy;
- w trakcie realizacji program okazał się bardziej radykalny;
- kryzys na linii premier – Balcerowicz (pierwszy uważał, że szef MF jest zbyt samodzielny);
- 27 grudnia 1989 – przyjęcie przez sejm pakietu 11 projektów ustaw, które doprowadzić miały do zmian w gospodarce;
- po 1 stycznia 1990 – stabilizacja kursu dolara, napływ towarów do sklepów (ich ceny były bardzo wysokie), pojawienie się handlu ulicznego, spadek produkcji, wyższa stopa bezrobocia;
- inflacja – 78,6% (zamierzenie – 45%);
- 10.05 strajk w Słupsku, czerwcowe strajki rolników (zapalnik – mleczarnia w Mławie) -> 25.06 – 300 miliardów pln na restrukturyzację mleczarstwa, strajk w W-wie;
- modyfikacje planu – podwyższenie indeksacji płac do 0,6 w lipcu, obniżenie rocznej stopy oprocentowania;
- dwie podstawowe ścieżki prywatyzacyjne: kapitałowa i tzw. likwidacyjna (proces hamowany przez sporą część opinii społecznej), większe postępy - mała prywatyzacja (lokale użytkowe);
- afery tego okresu: alkoholowa oraz FOZZ

5.wybory prezydenckie: 1990, 1995, 2000,2005

1990

- Kontekst : „wojna na górze” ( Mazowiecki vs Wałęsa, po stronie premiera – GW, Michnik, Geremek, po stronie Lecha – TS, Kaczyński), etapy : samodzielność Mazowieckiego, powołanie na szefa Tygodnika Solidarność Kaczyńskiego, ocena rządowych zmian przez Wałęsę – zbyt powolne, pretensje Wałęsy w związku z nie wyemitowaniem programu z zapisem spotkania z mieszkańcami Gdańska, wybory samorządowe – 14.01 rozmowa między Mazowieckim i Wałęsą na ten temat, publiczne ogłoszenie potrzeby wyborów 16.01 przez Lecha, na dwa dni przed Mazowieckim, podział w KO – większość po stronie premiera, walka o KO, 21.06.1990 -„potrzeba prezydenta z siekierą”, 24 czerwca – konfrontacja na posiedzeniu KO; rozłam w KO=>ROAD,FPD, pozostali w KO poparli Wałęsę);
- 07.04 – Kaczyński zgłasza kandydaturę Wałęsy na prezydenta;
Kampania prezydencka:
- 26.07.1990 – Wałęsa w trakcie spotkania z Jaruzelskim daje mu do zrozumienia że jego czas kończy się;
- 18.09.1990 – „herbatka u Prymasa” – debata nt. konkretyzacji kalendarza wyborczego => powszechna zgoda uczestników na szybkie, powszechne wybory prezydenckie;
- 21.09.1990 – decyzja sejmu o skróceniu kadencji prezydenta oraz parlamentu;
- 27.09 – nowelizacja konstytucji – prezydent wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, tajnych i równych;
- 02.10 – zarządzenie wyborów na 25 listopada 1990 roku, 9 grudnia – 2 tura;
- 04.10 – Mazowiecki oficjalnie zgłasza swoją kandydaturę;
- kandydaci: Roman Bartoszcze, Włodzimierz Cimoszewicz, Tadeusz Mazowiecki, Leszek Moczulski, Stan Tymiński, Lech Wałęsa;
- frekwencja : 1 tura – 60,6%, 2 tura – 53,39%;
- kolejność -
L. Wałęsa
S. Tymiński
T. Mazowiecki
W. Cimoszewicz
R. Bartoszcze
L. Moczulski
- 22.12 – Wałęsa składa przysięgę prezydencką przed Zgromadzeniem Narodowym.

6. wybory parlamentarne 1991 i ksztaltowanie sie polskiej sceny politycznej

tło historyczne:
- 27.11.1990 – Mazowiecki po klęsce w wyborach prezydenckich składa oficjalną dymisję rządu.
- 12.1990 – Wałęsa rozważa różne kandydatury m.in. Jarosława Kaczyńskiego, JK Bieleckiego, Jacka Merkla, Jana Olszewskiego;
- Olszewski odpada ze wzg. na propozycję obsady stanowisk ministerialnych (brakowało w niej mocnej pozycji Balcerowicza), Wałęsa wyraził sprzeciw pozostawiając do obsady 5 ministerstw, co było przyczyną rezygnacji Jaśka;
- 20.12 – oferta objęcia fotela premiera ponownie przez Mazowieckiego;
- 29.12 – misja tworzenia rządu powierzona JK Bieleckiemu
- 4.1.1991 – powołanie rządu (który de facto był pozaparlamentarny – sterowany z Belwederu);
- dynamizm, efektywność;
- rząd Bieleckiego cieszył się zaufaniem podobnie jak i sam premier;
- opóźnienie terminu wyborów (najpóźniej – 30.10.1991) spowodowane przebiegłym zachowaniem Wałęsy w związku z pracami nad uchwaleniem nowej ordynacji wyborczej (na dwa dni przez głosowaniem wysłał swoją „wersję”);
- spór wokół ordynacji kończy się 28 czerwca odrzuceniem, kolejnego już, weta prezydenta; w myśl tej ustawy
- recesja gospodarcza, fala strajków, głosowanie nad wotum nieufności dla rządu (odrzucone):
- rząd Bieleckiego – czas afer ( ART-B, afera rublowa), nieudolności wymiaru sprawiedliwości, policji.

Kampania:
- sondaże przedwyborcze dają najwięcej szans na wygraną UD;
- starcia na linii UD (GW) – PC;
- SLD bez większych sporów wewnętrznych głosiło swoje hasło „Tak dalej być nie może…”;
- KPN – skupiony wokół kwestii gospodarczych; koncepcja Międzymorza;
- POC – Porozumienie Obywatelskie Centrum;
- NSZZ „Solidarność”;
- 27.10.1991 – 43,2%
- UD (13,48%), SLD (13,04%), KPN (11,09%), PSL (10,87%)

SYTUACJA PO WYBORACH:
- karty rozdaje Wałęsa, który początkowo jako kandydata na premiera wymienia siebie, jednak to nie wchodzi w grę;
- następne pomysły: Bielecki + szeroka koalicja postsolidarnościowa (odrzucone przez Kaczyńskiego), misja formowania rządu przez Geremka zakończona fiaskiem;
- konflikt z Kaczyńskim;
- izolacja SLD i UD przez Kaczyńskiego;
- Wałęsa walczy o nieodwoływanie rządu Bieleckiego;
- 25.11 – rezygnacja Bieleckiego z urzędu, 05.12 – przyjęcie rezygnacji;
- 6 grudnia – Olszewski premierem, mimo niechęci Wałęsy co do jego osoby (Olszewski – kandydat Piątki – PC, KLD, ZChN, KPN oraz PL);
- problemy Olszewskiego w konstruowaniu rządu, nie potrafił iść na kompromis;
- kłótnie w Piątce wynikające z propozycji obsady stanowisk ministerialnych;
- dymisja Olszewskiego odrzucona przez Sejm, ponowna akceptacja przez Wałęsę;
- 23.12 – powołanie rządu Olszewskiego; niespójnego i wewnętrznie podzielonego;
- Rząd vs Wałęsa;
- odejście od planu Balcerowicza (nowe cele: deficyt do 5%, zahamowanie spadku produkcji, nie zaś inflacji, ulgi podatkowego dla inwestorów); spowolnienie procesu prywatyzacji; brak jasnych pomysłów na restrukturyzację gospodarki, koniec kadencji – delikatne ożywienie gospodarki, deklaracja woli przystąpienia Polski do NATO, polityka zbliżenia z Ukrainą, pogorszenie (1992) stosunków z Rosją
- strajki;
- plany włączenia w koalicję UD, rozmowy z Mazowieckiem, mimo sprzeciwów członków UD, włączenie partii demokratycznych i proreformatorskich do koalicji – powstaje koalicja 10.

Konflikty na linii rząd – prezydent:

- wokół ministerstw: MSW, MON, MSZ.
- zgrzyt wokół MON ( Parys przenosi w stan spoczynku Piotra Kołodziejczyka, co spotyka się ze sprzeciwem Wałęsy; Parys dąży do wielkich i spektakularnych posunięć, często nieprzemyślanych, ostatecznie zdymisjonowany)

Po powrocie z Moskwy Wałęsa składa wniosek o odwołanie rządu
- propozycja uchwały lustracyjnej wydana przez Korwina – Mikke (przyjęta – maj 1992);
- projekt wotum nieufności dla rządu – 29 maja, głosowanie 5 czerwca;
- 4 czerwca – wielka „akcja” Macierewicza; narady w Belwederze (Pawlak kandydatem na premiera);
- 5 czerwca – odwołanie rządu Olszewskiego.

styczeń 1990 – dochodzi do rozwiązania PZPR w miejsce której powstaje SdRP, a przewodniczącym zostaje wybrany Aleksander Kwaśniewski; część majątku przejęta w „spadku”;
05.05.90 – zjednoczenie Ludowców, które prowadzi do powstania PSL
12 maja 1990 powstaje PC, w skład którego weszły niewielkie organizacje centroprawicowe oraz niektóre komitety obywatelskie
16.07.1990 – powstaje ROAD ( Ruch Obywatelski – Akcja Demokratyczna), w miejsce Sojuszu na rzecz Demokracji; popieranie rządów Mazowieckiego;
02.12.1990 – powstaje Unia Demokratyczna, która skupia w sobie ludzi zgromadzonych wokół Tadeusza Mazowieckiego (były premier zakomunikował wcześniej aby nie rozwiązywać komitetów wyborczych)
-w skład UD weszły także powstałe wcześniej : ROAD oraz FPD – miało to miejsce w maju 1991;
-członkowie, którzy nie poparli zjednoczenia zakładają RDS (Ruch Demokratyczno – Społeczny), który w wyniku klęski w wyborach parlamentarnych w 1991 łączy się z „Solidarnością Pracy” tworząc Unię Pracy (06.1992) – drugą co do wielkości partię skierowaną w lewą stronę.
07.1991 – dokonuje się zjednoczenie partii/organizacji lewicowych, w czego wyniku powstaje SLD (SdRP + OPZZ + ZSMP);
- w obozie PC w tym czasie dochodzi do odejścia części liberałów (KLD), co doprowadza do powstania planu połączenia się z Solidarnością, pomysł ten lega w gruzach po przegranych wyborach na przewodniczącego „S” przez Kaczyńskiego (wygrywa Krzaklewski);